De melkveehouderij wordt steeds duurzamer. Een belangrijk element in de plannen voor de toekomst is ‘grondgebondenheid’. Maar wat is een grondgebonden melkveehouderij precies en hoe zorgt dat voor een duurzamere toekomst? We zetten de antwoorden op een rij.
Grondgebonden melkveehouderij, wat betekent dat?
Wat betekent grondgebondenheid?
Grondgebondenheid of een grondgebonden melkveehouderij betekent in grote lijnen dat een boer zorgt voor een gesloten kringloop. Het voer voor de koeien komt dus van het land van de boer zelf, of van het land van een van de buren van de boer. En de mest van de koeien wordt alleen gebruikt op het land van de boer zelf of bij een andere boer in de directe omgeving. Dat kan worden geregeld in zogenoemde buurtcontracten.
Bij grondgebondenheid zorgt een melkveehouder voor een gesloten kringloop van grondstoffen
Verschillende definities, zelfde principe
Er zijn verschillende manieren waarop ‘grondgebondenheid’ wordt ingevuld. De ene organisaties is heel streng en vindt een bedrijf pas grondgebonden als alle voer en mest op het bedrijf zelf wordt verwerkt. Andere organisaties geven boeren meer vrijheid om bijvoorbeeld nog steeds een deel van het krachtvoer ergens anders te kopen. Maar het principe is altijd hetzelfde: een boerenbedrijf maakt deel uit van een gesloten kringloop. Alle grondstoffen worden hergebruikt. Grondgebondenheid en de kringlooplandbouw, ook wel circulaire landbouw, liggen dus in elkaars verlengde.
NZO: 65% van eiwit op eigen land
De Nederlandse Zuivelorganisatie, waarin bijna alle zuivelondernemingen in Nederland zijn verenigd, streeft er binnen hun visie op grondgebondenheid naar dat melkveehouders voor 2025 al 65% van al het eiwit dat koeien eten van eigen land komt. Dat krachtvoer, zoals sojaschroot, kwam tot voor kort vooral uit het verre buitenland.
Grondgebondenheid zorgt voor dat typische Nederlandse landschap met koeien in de wei
Vroeger: elke boer grondgebonden
Grondgebondenheid was tot de jaren zeventig van de vorige eeuw heel normaal in de melkveehouderij. Boeren hadden land om hun boerderij heen waar gras en maïs op groeiden. En alle mest van de koeien werd gebruikt op het land zelf. Zo ging het in Nederland al eeuwen en dat heeft ook ons cultuurlandschap bepaald. Dat is dat typische beeld van het Nederlandse platteland: veel kleine boerderijen in weilanden met kruidenrijk gras en met grazende koeien in de wei.
Schaalvergroting in de melkveehouderij
Net als elke andere bedrijfstak in Nederland onderging ook de Nederlandse melkveehouderij een flinke efficiencyslag in de afgelopen decennia. Er werd daarom flink geïnvesteerd in meer koeien, moderne stallen en installaties om melk te verwerken. Het extra benodigde voer werd ingekocht en de overtollige mest werd afgevoerd. Daardoor zijn melk en andere zuivelproducten jarenlang relatief goedkoop geworden. Fijn voor ons als consumenten, maar voor de natuur en het typische Nederlandse cultuurlandschap was dat niet altijd zo gunstig.
Boeren investeren flink in maatregelen om de uitstoot van stikstof, nitraat, fosfaat en methaan omlaag te brengen
Werken aan minder fosfaat, nitraat, methaan en stikstof
Tegelijkertijd investeerden boeren ook flink om aan allerlei nieuwe normen te voldoen op het gebied van duurzaamheid. De uitstoot van met name stikstof en fosfaat per koe is in de afgelopen decennia flink omlaag gebracht. Ook zijn er nieuwe normen die de uitspoelen van nitraat moet voorkomen en is er veel onderzoek gedaan naar manieren om de methaanuitstoot van koeien omlaag te brengen.
Nederland: een echt zuivelland
Nederland is gidsland als het gaat om efficiëntie in de melkveehouderij. Nergens anders ter wereld maken boeren melk met zo weinig uitstoot per koe. Bovendien hebben we zachte winters, koele zomers en precies de goede grond waar makkelijk gras groeit en waar koeien het naar hun zin hebben. Al die melk die wordt gemaakt gaat bijna allemaal naar Nederland zelf of naar een van onze buurlanden zoals België, Duitsland en Frankrijk.
Bijna alle melk blijft in Nederland of gaat naar onze buurlanden, zoals België, Frankrijk en Duitsland
Grondgebondheid voorwaarde voor duuzame groei
Maar om een echt zuivelland te blijven, is het wel nodig dat de zuivelsector nog duurzamer wordt. Een circulaire landbouw – of kringlooplandbouw met grondgebondenheid speelt daarin dus een centrale rol.
