Bouwstops, uitkoopregelingen voor boeren en een verkleining van de veestapel: de ene maatregel om de stikstofcrisis op te lossen is nog heftiger en grootschaliger dan de ander. Maar hoe zit het nu echt? Hoeveel stikstof stoot de melkveehouderij en de rest van de landbouw uit? Wat hebben boeren al gedaan om de uitstoot omlaag te brengen en wat is er meer mogelijk? De feiten op een rij.
Stikstof in de melkveehouderij, dit zijn de feiten
De uitstoot van de landbouw is al fors gedaald sinds 1990
Laten we eerst met iets belangrijks beginnen dat vaak over het hoofd wordt gezien. De uitstoot van ammoniak (een verbinding van stikstof en waterstof ) is sinds 1990 al fors gedaald. In 1990 was de uitstoot van de landbouwsector 327 kiloton ammoniak, 30 jaar later was nog 106 kiloton (bron: CLO). Een afname van meer dan 67 procent! Dit komt bijvoorbeeld doordat mest gerichter in de grond gespoten wordt, maar ook door innovaties op het gebied van stalbouw en mestopslag.
Stikstof is een essentieel onderdeel van de voedselkringloop
Dat is dus al een stuk minder dan vroeger. Maar waarom stoot de landbouw nog steeds te veel stikstof uit? Dat is omdat stikstof de belangrijkste voedingsstof voor de plant is. Zo kan een hectare grasland tot wel 325 kilogram stikstof vastleggen. Stikstof is daarmee een essentieel onderdeel van de voedselkringloop. Koeien eten gras en zetten de stikstof die daarin zit deels om in eiwitten. Eiwitten bevatten gemiddeld 16% stikstof en bestaan uit lange ketens van bouwstenen; de aminozuren. In melk zitten alle acht essentiële aminozuren die wij als mensen nodig hebben. Die aminozuren kan ons lichaam niet zelf aanmaken en moeten we dus via onze voeding binnenkrijgen.
Deel van die stikstof lekt weg als ammoniak
Een deel van de stikstof die de koe eet, komt niet in de melk (of in vlees) terecht, maar verlaat het lichaam onder andere via uitwerpselen. Mest en urine dus. Boeren gebruiken deze mest weer om het gras beter te laten groeien of om ander voer voor hun dieren te verbouwen. Niet alle mest die op het land wordt verspreid komt echter in gras of planten terecht. Een deel van de stikstof lekt weg, vooral in de vorm van ammoniak. Vooral het mengen van urine en mest zorgt voor meer uitstoot van ammoniak.
Sommige planten zijn gevoelig voor extra stikstof
In Nederland lopen er zo’n 1,5 miljoen melkkoeien rond. Deze koeien poepen en plassen allemaal, net als varkens, paarden en kippen. En daar komt ammoniak en stikstof bij vrij. Deze ammoniak slaat voor het grootste deel neer in de omgeving. Dat is slecht nieuws voor sommige planten in die omgeving. Vooral planten die goed gedijen in gebieden waar minder stikstof in de grond zit, moeten hier meer concurreren met planten die wel beter groeien op stikstofrijke grond. Daarom zijn in kwetsbare natuurgebieden (Natura 2000-gebieden) de gevolgen van een teveel aan stikstof en ammoniak snel merkbaar. Vooral in die gebieden is het belangrijk om de uitstoot van ammoniak te verminderen.
Melkveehouders zelf aan de slag voor reductie
De landbouw is verantwoordelijk voor ongeveer 40% van de stikstofuitstoot rond deze gevoelige natuurgebieden. Daarom doen boeren al een hoop om de stikstofuitstoot nog verder terug te dringen, bijvoorbeeld:
- Een toename van de weidegang. De meeste ammoniak komt vrij in de stal, waar het lastig is om urine en mest te scheiden. In de wei hebben koeien meer ruimte, waardoor uitwerpselen meer verspreid liggen. Waarom niet alle koeien altijd in de wei staan? Dat lees je hier.
- Betere mestverwerking. Door mest te verdunnen of versneld af te voeren, voorkomen boeren dat er (veel) ammoniak ontstaat. Met modernere stallen is er meer aandacht voor koe, boer én milieu.
- Steeds meer werken volgens het principe van de ‘kringlooplandbouw’. De Kringloopwijzer is daarvoor een belangrijk instrument dat alle boeren in Nederland gebruiken. Zij kunnen daarmee bijhouden hoeveel mineralen zoals stikstof er in het veevoer zit van hun koeien. Zo kunnen ze sturen op de ‘stikstofgift’ zodat de uitstoot van ammoniak omlaag gaat. Boeren die meer grondgebonden werken, kunnen de mest die hun koeien produceren gebruiken voor het verbouwen van hun eigen veevoer. Ook op die manier sluiten ze de kringloop.
Toekomstbestendige landbouw
De maatregelen zijn nodig om stikstofuitstoot tegen te gaan. Toch is het ook belangrijk dat landbouw in ons land mogelijk blijft. We maken immers nergens zo efficiënt melk en andere voeding als in Nederland. En wat blijft er over van ’s werelds beste landbouwuniversiteit in een land zonder boeren? Het doel van verschillende partijen in de melkveehouderij is dan ook om een toekomstbestendige landbouw te creëren. Zo kunnen we blijven genieten van al het lekkers dat onze eigen boeren maken.
Comments
Ik vind dit een verhaal met 1 kant
Ik begrijp dat je als aangevallen partij niet makkelijk een berekening maakt wat ander partijen teweeg brengen.
Stel bijvoorbeeld wij als mens zitten ook in deze kring loop. En elk mens heeft een ander voetprint. Moeten wij de mens niet wijzen dat als je veel gebruikt je ook een hoog stikstof gebruik en uitstoot teweeg brengt.
Kijk naar nederland.
Ik stel dat akkerbouw en veeteelt ook natuur is. Alleen wij hebben het gecultiveerd.
Maar kijk naar de landschappen in Nederland, dat ziet er toch al eeuwen zo uit.
Wij hebben ons in de politiek in de vingers gesneden door veel natuur aan te leggen waardoor wij in verhouding met andere landen een m2 oppervlakte veel te veel natuur hebben aangelegd welke zelfs nooit in Nederland was.
Als men nu boeren gaat uitkopen en langs de niet natuurlijk aangelegde natuur de boeren verwijderd komt er een ander probleem.
De vrijgekomen gronden kunnen in de ogen van de politiek alleen maar natuur worden waardoor er weer meer m2 natuur bij komt en er nog minder stikstof geproduceerd mag worden.
Eigenlijk moeten wij zeggen dat de wereld te klein wordt voor alle mensen.
Het probleem ligt niet bij de boer maar eigenlijk bij de totale wereldbevolking. Hier moet men beginnen, iedereen moet toch eten.
Nederland importeert kunstmest kunnen we niet de mest van onze veestapel zodanig verwerken/ herdistribueren dat we de stikstof overschotten die verkeerd terecht komen inzetten bij de akkerbouwers via een fabricage of mest injectie.
We hebben het weer over ammoniak en niet over de stikstofindustrie. Straks zijn de koeien weg en hebben we nog steeds niet genoeg gedaan aan de stikstofuitstoot en krijgen we Brussel alsnog op ons dak. Doe wat Brussel vraagt en breng de stikstofuitstoot naar beneden door de echte producenten aan te pakken.
Ik las dat een mens 5000 liter stikstof per dag uitstoot cq circuleert. Ik probeerde te vinden hoeveel één koe uitstoot. Kan iemand mij dat zeggen ?
Hallo Ronald, ik probeer hetzelfde te vinden.
Als ik de cijfers op deze publicatie mag geloven, produceert de landbouwsector 106 kiloton ammoniak per jaar door 1,5 miljoen melkkoeien .
Dit zou dus neerkomen op 7 kilo per koe per jaar?
En een hectare kan 325 kilogram per jaar binden dus 45 koeien per hectare?
Ik heb zo mijn twijfels..