Zelfs de meest biologische koeien staan in de herfst- en winterperiode dag en nacht binnen. Een goede stal is daarom voor elke boer van levensbelang. De stalbouwers van ID Agro weten dat als geen ander. Zo ontwikkelden ze koeienstallen met meer natuurlijk licht en een zachtere vloer. “Zo worden koeien rustiger, is het voor boeren prettiger werken en kunnen we mest ook nog eens beter scheiden. Win-win-win.”
‘Een goede stal denkt aan koe, boer én milieu’
Minder uitstoot, meer aandacht voor dierenwelzijn
De laatste jaren waren op z’n zachtst gezegd onrustig voor de melkveesector. Vanuit de samenleving en de politiek werd de roep om minder uitstoot van broeikasgassen en meer aandacht voor dierenwelzijn steeds groter. “Ook de koeienstal heeft hier veel van gemerkt”, zegt Erik Lindeboom, medeoprichter van ID Agro. “Wij stapelen niet zomaar stenen, maar ontwikkelen concepten waarvan wij denken dat ze aansluiten bij de behoeften van boer, dier en maatschappij.”
‘Een goede stal maakt kalmeert koeien’
Een van die behoeften: een koeienstal creëren die de natuurlijk omgeving van de koe zo goed mogelijk benadert. Lindeboom: “Dat doen we natuurlijk niet om koeien op stal te houden. Maar koeien die weiden, staan nog altijd 180 dagen per jaar wél op stal, in de herfst- en winterperiode. Daarom ontwikkelden we een stal met een speciaal dakdoek. Koeien onder een doek houden, dat was nog nooit gedaan. Zo’n doek laat een hoop natuurlijk licht door, waardoor de koe minder afhankelijk is van kunstmatige verlichting. Dat is gezond voor de dieren, ook door de goede ventilatie. Ze zijn rustiger, en krijgen meer mee van de omgeving. Daardoor verbetert de vruchtbaarheid en de voeropname, maar ook de arbeidsomstandigheden van de veehouder. Het is namelijk erg prettig werken in zo’n lichte omgeving.”
Mens, dier en milieu profiteren
Om deze ontwikkeling door te zetten, startte ID Agro met een studie naar de koeientuin. “De vertrekvraag was: agrarische bedrijven groeien steeds verder door, hoe zorgen we ervoor dat mens, dier en milieu meeprofiteren van deze groei? We hebben het ingestoken als een autofabrikant die een concept car ontwikkelt. Fantaseren over de ideale stal, zonder praktische bezwaren. En misschien wordt de koeientuin als geheel wel nooit gebouwd, maar onderdelen ervan al wel. De boerderij van de toekomst is dus eigenlijk al geen toekomstmuziek meer.”
Bomen in de koeienstal
“Een voorbeeld: we hebben een vloer ontwikkeld die mest beter kan scheiden. De urine loopt weg, en de mest ruimen we op met een robot. Dat is vrij uniek, omdat je bij de bron al dikke en dunne ontlasting scheidt. Daarmee kun je ammoniakuitstoot beperken. Een bijkomend voordeel van de vloer is dat de koe kan liggen en staan zonder dat de ligboxenscheiding haar hindert. Daarnaast is de vloer zacht, zodat de koe comfortabel kan liggen.”
“Een ander idee: écht groen in de stal. Dus echte bomen en struiken in plaats van alleen maar beton. Zo kom je stap voor stap dichterbij de natuurlijke omgeving van de koe.”
Nieuwe regels zorgen voor onzekerheid
De nieuwe stallen leveren dus een hoop op. Toch zien we ze nog niet in grote getale terug in het Nederlandse landschap. Lindeboom: “Dat heeft er voornamelijk mee te maken dat in 2016 de fosfaatrechten werden ingevoerd. Boeren kunnen nu niet meer makkelijk uitbreiden: voor elke koe die ze extra willen houden, moeten ze fosfaatrechten kopen. Dat geeft extra financieringsdruk, waardoor er een rem op stalopbouw gekomen is.”
“De innovaties zijn er wel, maar de behoefte om te investeren is er even wat minder. De overheid jaagt melkveehouders aan om reductie van broeikasgassen na te streven, maar als boer zit je toch in een spagaat. Ze kunnen wel uitbreiden, maar weten niet wat ze boven het hoofd hangt qua nieuwe regelgeving. We bouwen natuurlijk wel stallen, maar een grote groep is wat meer afwachtend over wat er gaat gebeuren.”
Drachtige koeien krijgen rust en extra ruimte
In de stallen van ID Agro is genoeg ruimte voor drachtige dieren. “Maar dat is bij ons niet anders dan bij andere koeienstallen. Boeren melken drachtige koeien de laatste twee maanden voor het afkalven niet, en de dieren staan de eerste paar weken na de geboorte van het kalf ook apart in een opstartgroep. Vaak wordt zo’n koe dichtbij de melkrobot gehouden. Zo hoeft ze zich zo min mogelijk in te spannen, en kan ze goed opstarten in de nieuwe lactatie.”
Een aparte ziekenstal
“Hetzelfde geldt voor zieke koeien. Wij zijn geen veeartsen, maar in de meeste stallen zien we dat er voor zieke koeien plaats is voor een soort ziekenstal , zodat ze extra ruimte hebben. Het is wel belangrijk dat dat soort dieren wel in de stal blijft, want een koe blijft het meest rustig als ze anderen ziet. Het blijft een kuddedier. Als je haar gaat afzonderen, werkt dat vaak averechts.“
Met de dierenbescherming om tafel
ID Agro denkt na over dierenwelzijn, en vaak denken ook andere instanties mee. Lindeboom: “Bij de koeientuin bijvoorbeeld, zaten we aan tafel met onder andere ZuivelNL, Stichting Courage en een klankbordgroep van vijf boeren. Zo kun je continu sparren, om tot een concept te komen waar ook draagkracht voor is. Een ander voorbeeld is Varkenshoff: een nieuw soort varkensstal, die samen met Albert Heijn is ontwikkeld, maar ook met NGO’s. Als de dierenbescherming belt, dan lopen we daar niet voor weg. Daar moet je je ogen niet voor sluiten. De maatschappij verandert, en daar denk je in mee.”
