Biogas uit een mestvergister: hoe werkt dat?

Koeienmest wordt omgezet in groen gas

Mestvergisting is het omzetten van mest in biogas. De mest van koeien wordt verzameld in een grote mestvergister. Daarin zitten bacteriën die er biogas van maken. Dat biogas wordt vervolgens gezuiverd en verbeterd, waardoor groen gas ontstaat. Dit groene gas kan zo het openbare gasnet ingepompt worden.

Minder stikstofneerslag bij het uitrijden

Als alle gas eruit is, wordt de overgebleven mest opgesplitst in een droog en een vloeibaar deel. Het vloeibare deel kan na een paar stappen worden uitgereden op het land. Daarbij komt geen ammoniak meer vrij. Zo is het een duurzamere vervanger van kunstmest, die helpt om de stikstofneerslag te verminderen.

Minder methaanuitstoot

Een vergister brengt het meeste op wanneer er dagelijks verse mest ingaat. Koeienpoep stoot vanaf het eerste moment methaan uit. Hoe sneller de poep wordt verzameld in een afgesloten opslag, hoe beter. Om die manier levert de poep maximaal biogas. Tegelijkertijd komt er minder methaan uit de stal in de atmosfeer terecht, omdat de mest snel in een luchtdichte ruimte wordt verzameld.

Ammoniakuitstoot met omlaag

De overgebleven mest, het digestaat, kan na vergisting nog worden bewerkt. Daarmee neemt de ammoniakuitstoot ook af. Boeren kunnen dit digestaat gebruiken als kunststofvervanger. Dit heeft als bijkomend voordeel dat er minder geur vanaf komt bij het uitrijden over het land.

Gas voor 350 huishoudens

Mestvergisting is geen toekomstmuziek, het gebeurt nu al. Melkveehouder Erik Back uit het Overijsselse Lutten zet op zijn bedrijf Future-Farm jaarlijks 23.000 ton koeienmest om in biogas. Hiermee levert hij jaarlijks 350.000 kuub gas, genoeg voor zo’n 350 huishoudens.

Mest uit de omgeving

Ook Groenewoud Gas in Sint-Oedenrode levert met mestvergisting gas aan zo’n achthonderd huishoudens in de omgeving. Als er in de zomermaanden relatief weinig gas wordt verbruikt, is soms zelfs al het gas in het lokale gasnet afkomstig van Groenewoud Gas. Hiervoor haalt een vrachtwagen iedere dag de koeienmest op bij zestien melkveehouders in de buurt.

Hoogste rendement vanaf 300 koeien

Een mestvergister vraagt om een forse investering. Het rendement is het hoogst als je dagelijks verse mest toevoegt. Daarvoor heb je minstens 300 koeien nodig. Sommige boeren moeten bovendien eerst dure aanpassingen doen aan hun stal.

4 miljard aan SDE-subsidie

Er is in het afgelopen decennium ongeveer vier miljard aan SDE-subsidie naar mestvergisting gegaan. Dat leidt tot kritiek van bijvoorbeeld natuur- en milieubeschermingsorganisaties. Zij vinden dat de veestapel moet krimpen en zien de SDE-subsidie liever naar andere energiebronnen gaan.

Biogas uit mestvergister: constante energiestroom

Het voordeel van biogas uit mestvergisting is dat het 24 uur per dag een constante energiestroom levert. Deze is niet afhankelijk van weersomstandigheden zoals bij zon- en windenergie.

Nog niet rendabel zonder subsidie

Op dit moment is monovergisting zonder subsidie nog niet rendabel. Dat komt door de hoge investeringskosten. Boeren profiteren daarnaast niet van de hoge gasprijzen. De SDE++-subsidie is zo ontworpen dat als de inkomsten uit gasopbrengsten stijgen, de subsidie-inkomsten dalen.

Onderscheid maken tussen mono-vergister en co-vergister

Mestvergisting is een controversieel onderwerp. Het is van belang om onderscheid te maken tussen mono-vergisting en co-vergisting. In een mono-vergister gaat alleen maar dierlijke mest. In een co-vergister gaat minimaal 50 procent dierlijke mest, aangevuld met co-producten. Het gaat dan om plantaardige biomassa, zoals reststromen uit de voedingsindustrie. Door die toevoeging brengt de vergisting aanzienlijk meer biogas op.

Geen oplossing voor het mestoverschot

Nadeel van co-vergisting is dat de uiteindelijke hoeveelheid mest erdoor toeneemt. Dat komt doordat het restproduct dat na vergisting overblijft ook als mest geldt. Alle plantaardige biomassa die eraan is toegevoegd is daardoor ook mest geworden. Co-vergisting is dan ook geen oplossing voor het mestoverschot. 

Protesten van omwonenden

Omwonenden protesteren regelmatig tegen de komst van een mestvergister. Ze zijn bang voor stankoverlast en dagelijks verkeer van mestvrachtwagens. Volgens voorstanders berust die angst op een achterhaald beeld. Bij een monovergister is de enige structurele bron van geur de plek waar de mest naar de installatie wordt gepompt. Hiervoor gelden minimumafstanden en andere voorschriften om geuroverlast te voorkomen.

20 procent groen gas vanaf 2030

Vanaf 2030 moet 20 procent van het gas in onze leidingen groen gas zijn. Dat is ongeveer tien keer zoveel als nu. Om dat te halen, moet de productie van biogas flink worden opgeschroefd. Mestvergisters zouden hier mogelijk een bijdrage aan kunnen leveren. De totale mestproductie in 2021 bedroeg 73,46 miljard kilogram. Daarvan was 82 procent afkomstig van rundvee. Daarvan wordt op dit moment slechts een fractie gebruikt voor mestvergisting.