Het is een typisch Nederlands plaatje: koeien in de wei. De bekendste koe is natuurlijk de zwart-wit gevlekte melkkoe. Maar er zijn ook roodbonte koeien, met een bruin-wit gevlekte vacht. Wat is precies het verschil, behalve de kleur van de vlekken?
Zwart-wit of rood-wit gevlekte koeien? Dit is het verschil
Zwartbont melkkoe en Roodbont vleeskoe?
Soms wordt gezegd dat alle koeien met bruine vlekken vleeskoeien zijn en alle koeien met zwarte vlekken melkkoeien. Klinkt logisch, maar dat is een fabeltje. Zo zwart-wit is het helemaal niet. Neem bijvoorbeeld de Holstein-Friesian, de meest voorkomende koe in de Nederlandse wei. Deze koe kan zowel zwart-wit gevlekt (zwartbont) als rood-wit gevlekt (roodbont) zijn. Maar het zijn beide melkkoeien: hetzelfde ras, alleen dan in een andere kleur.
Melkproductie iets lager bij roodbonte koe
Toch blijkt dat er wel degelijk een verschil is in de melkproductie van zwartbonte en roodbonte Holstein-Friesians. Gemiddeld produceren roodbonte Holstein-koeien wat minder melk dan hun zwartbonte familieleden. Dat blijkt uit een onderzoek van EuReCa project, waar onder andere de Wageningen Universiteit bij is betrokken. Maar de melk van deze roodbonte koeien bevat dan weer een hoger gehalte aan vet en eiwit.
Een lesje geschiedenis: Nederlandse koeien in Amerika
Waarom er in Nederland overwegend zwart-wit gevlekte koeien rondlopen, heeft te maken met de geschiedenis van de Holstein-Friesian. Vanaf halverwege de negentiende eeuw was dit ras een belangrijk exportproduct. Amerikaanse handelaren wisten dat de beste melkkoeien sinds jaar en dag in Nederland te vinden waren, vooral op de vruchtbare weidegronden van Friesland en Noord-Holland. En de meerderheid van deze koeien was zwartbont.
Holstein moest eigenlijk Holland zijn…
Amerikaanse boeren hadden al snel een voorkeur voor de zwart-wit gevlekte koe. Op grote schaal werden zwartbonte koeien naar Amerika verscheept en doorgefokt. Ruim een eeuw later kwamen hun afstammelingen onder de naam Holstein-Friesian terug naar Nederland. Leuk weetje: die naam schijnt een administratief foutje te zijn. Een secretaresse van het Amerikaanse stamboek zou op de papieren per ongeluk Holstein hebben ingevuld in plaats van Holland. Oeps!
Sommige boeren pleiten voor meer variatie
Door de jaren heen heeft de Holstein-Friesian de overhand genomen in Nederland. Van alle koeien in de wei is 90 procent van dit ras. Het Fries Hollandse ras – en andere oude koeienrassen – zijn daardoor steeds zeldzamer geworden. Sommige boeren vinden dat jammer, zij zien liever meer variatie in de wei. Ondanks dat zwart-witte koeien in de meerderheid zijn, zijn er ook genoeg Nederlandse boeren met een uitgesproken voorkeur voor roodbonte koeien.
Over koetjes en kalfjes: zwartbont dominant
Tot slot nog interessant om te weten: zwartbont is dominant over roodbont. Een zwartbonte koe en een rode stier krijgen dus samen een zwartbont kalfje. Dat verklaart waarom er tussen de roodbonte koeien soms ook een paar zwartbonte exemplaren rondlopen. Bij boer Versloot uit het Utrechtse Montfoort gebeurde in 2016 iets opmerkelijks: voor de derde keer op rij werd op zijn boerderij een bijzondere kalfjestweeling geboren. Beide kalfjes hadden een andere kleur: het ene was roodbont, het andere zwartbont!