Vruchtbaarheidsproblemen bij koeien, hoe zit dat?

Klopt het dat een koe altijd zwanger is?

Die claim zie je online vaak langskomen. Laten we beginnen bij het begin: een melkkoe wordt niet ‘zwanger’, maar drachtig. En de reden dat ze drachtig wordt gemaakt, is dat een koe een kalf moet krijgen om melk te geven. Daarnaast zijn de vrouwelijke kalveren de melkkoeien van de toekomst. De eerste melk die een koe geeft, is bestemd voor het kalfje – dit heet biest. Daarna is dat de melk die wij als mensen gebruiken voor allerlei zuivelproducten. Die periode van melkgift kan tot ongeveer twee jaar duren. In Nederland zijn koeien in de melkveehouderij gemiddeld eens in de twee jaar negen maanden drachtig.

Nee, een koe is niet altijd drachtig

Het antwoord is dus nee, koeien zijn niet altijd drachtig. In de moderne melkveehouderij wordt de ‘tussenkalftijd’, de periode dat een koe niet drachtig is, zelfs vaker steeds wat langer.

Kunnen koeien het hele jaar door drachtig zijn?

In sommige landen worden koeien in een bepaald seizoen drachtig gemaakt, maar in Nederland doen boeren dat in de regel niet. Ze kijken vooral naar de gezondheid van de koe. Drachtig zijn en afkalven zijn kwetsbare periodes in het leven van een koe, waarin de kans op ziekte groter is. Daarom letten melkveehouders goed op of een koe wel goed in haar vel zit, voordat ze haar weer drachtig maken.

Hoe wordt een koe drachtig gemaakt?

Vrijwel alle melkkoeien in Nederland worden drachtig gemaakt via kunstmatige inseminatie (KI). De boer zoekt naar een stier met de juiste genetische eigenschappen die passen bij de koe. Steeds vaker kijken boeren naar ‘robuustheid’ als eigenschap voor de koe. Het is voor boeren net zo belangrijk dat de koe gezond is en lang leeft als dat een koe voldoende melk geeft.

Zijn er ook melkveehouderijen met een eigen fokstier?

Die zijn er wel, maar dat is steeds meer een uitzondering. Net als koeien, zijn stieren meestal rustig. Maar stieren kunnen heel onvoorspelbaar zijn, zeker als er tochtige koeien in de buurt zijn. Vroeger had bijna elke boerderij een stier, maar waren er ook regelmatig ongelukken met stieren, soms met ernstige gevolgen voor de boer en het gezin.

Wat is een ‘rietje’?

Een ‘rietje’ is een dun kunststof buisje waarin het sperma van de uitgekozen stier zit. De boer of een medewerker van een fokkerijorganisatie insemineert (bevrucht) de koe met het rietje als ze vruchtbaar oftewel ‘tochtig’ is.

Hoe weet een boer wanneer een koe ‘tochtig’ is?

Koeien die tochtig – vruchtbaar – zijn, bewegen en loeien meer en springen vaak op de rug van een andere koe. Allemaal natuurlijk gedrag dat hoort bij een koe die bijna een eisprong krijgt en dus op dat moment vruchtbaar is. Elke melkveehouder kent al zijn koeien en herkent dit soort gedrag. Alleen als een koe tochtig is, kan ze worden bevrucht.

En wat zijn vruchtbaarheidsproblemen bij koeien?

Als een koe minder makkelijk drachtig wordt, dan noemen boeren dat een vruchtbaarheidsprobleem. Dat is net als bij andere dieren en mensen: sommige koeien worden heel makkelijk drachtig, andere koeien hebben een zetje nodig.

Een zetje om drachtig te worden, betekent dat met hormonen?

Ja, soms hebben koeien extra vruchtbaarheidshormonen nodig om drachtig te kunnen worden. Ze krijgen dan vrijwel altijd lichaamseigen hormonen voor de vruchtbaarheidsproblemen die alleen een veearts kan voorschrijven.

En anders? Het slachthuis?

Een melkveehouder is afhankelijk van de gezondheid van de koeien voor zijn inkomen. Pas na de eerste keer afkalven – als een koe ongeveer twee jaar oud is) – geeft de koe melk en begint de boer met het terugverdienen van de investering in de koe. Een boer heeft er dus alle belang bij dat een koe gezond opgroeit en zo lang mogelijk in optimale conditie blijft en melk blijft geven.

Worden koeien ‘uitgemolken’ en ‘afgedankt’?

Boeren (en ook veeartsen) vinden het naar om te horen als mensen dit soort dingen zeggen. Daarom vinden ze de term ‘sloopmelk‘ ook niet terecht. Zij zorgen goed voor hun koeien, niet in de laatste plaats omdat gezonde koeien de basis zijn van hun inkomen. Veel koeien beginnen na een jaar of 6 minder melk te geven en krijgen soms ook vruchtbaarheidsproblemen. Dan wordt een koe minder economisch rendabel. Vaak wordt dan besloten om de koe te verkopen. Uiteindelijk gaan koeien naar het slachthuis. Ook daarvoor moet de koe in goede gezondheid en conditie zijn. Melkveehouders hebben vanaf de geboorte tot het einde van het leven van de koe baat bij gezonde koeien en zorgen ervoor dat koeien in optimale conditie zijn.