Methaanuitstoot koeien: over melk en het klimaat

De methaanuitstoot van koeien draagt bij aan het broeikaseffect en dus aan het veranderende klimaat. Hoe schadelijk is dat en wat kunnen we daar aan doen? De feiten op een rij.

methaanuitstoot koeien co2 methaan uitstoot

Methaanuitstoot koeien door scheten en boeren

Als je het over koeien, melk en het milieu hebt, dan gaat het vaak over de methaanuitstoot van koeien. Koeien maken namelijk melk van gras en bij dat verteringsproces ontstaat methaan in de pens van de koe. Koeien stoten dit gas uit via hun mest en door het laten van boeren en scheten en dragen zo bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast komt er lachgas vrij bij het gebruik van mest op het land.

Methaan en lachgas zijn broeikasgassen

Methaan (CH4) en lachgas (N2O) zijn net als koolstofdioxide (CO2) broeikasgassen en dragen direct bij aan klimaatverandering. Daar zijn wetenschappers het over eens. Over CO2 uitstoot van koeien gaat het niet vaak, omdat koeien dat net als alle andere dieren op de aarde gewoon uitademen en daarmee maar weinig impact hebben op het milieu. Methaan en vooral lachgas zijn daarentegen wel een probleem. Deze gassen houden meer warmte vast dan CO2.

Melkkoeien wereldwijd verantwoordelijk voor 2,9% broeikasgassen

Sommige mensen denken dat de veehouderij en melkveehouderij dé belangrijkste aanjagers zijn van klimaatverandering. Dat is echter niet waar. Wereldwijd zorgen koeien, schapen, varkens, kippen en andere dieren die gehouden worden in de landbouw voor 14,5% van de uitstoot aan broeikasgassen. Wereldwijd draagt de melkveehouderij voor 2,9% bij aan de totale uitstoot van broeikasgassen.

Impact van Nederlandse melk per liter is relatief laag

In weinig andere landen is de uitstoot per kilo melk lager dan in Nederland met 13 gram methaan (1,24 kilo CO2-equivalent). In de rest van de wereld is de gemiddelde uitstoot bijna twee keer zo hoog met 2,4 kilo CO2-equivalent.

Methaanuitstoot van koeien valt hier dus mee

Nederlandse boeren scoren dus uitzonderlijk goed wat betreft de methaanuitstoot van koeien. Hoe ze dat doen? Ten eerste doordat het melkveehouders steeds beter lukt om “efficiënt”  te produceren. Koeien geven meer melk met minder voer. Bovendien voeren we koeien anders. Door gras bijvoorbeeld gedeeltelijk te vervangen met snijmaïs, gaat de uitstoot van methaan tot wel 15% omlaag. Boeren en zuivelbedrijven werken nauw samen om de gezamenlijke impact van de melkproductie op het milieu steeds verder te verlagen.

Hoeveel methaan produceert een koe per dag?

Hoeveel methaan produceert een koe per dag? Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat de gemiddelde melkkoe in Nederland per jaar ongeveer 125 kilo methaan uitstoot. Per dag komt dat neer op een kleine 400 gram. Om dat te meten kijken onderzoekers naar allerlei dingen. Ze vergelijken bijvoorbeeld de hoeveelheid methaan in de lucht van een stal als de koeien in de wei staan en als ze binnen staan. Daarbij valt trouwens ook op dat ook andere factoren van invloed zijn op de methaanuitstoot, zoals bijvoorbeeld het type strooisel dat als bodembedekking in de stal wordt gebruikt.

Verder omlaag met steeds slimmer voer

Dat kan minder! Ook wetenschappers werken daarom aan nieuwe methodes om de uitstoot van methaan verder omlaag te brengen. Bijvoorbeeld door zeewier in koeienvoer te verwerken. Het lijkt erop dat de methaanuitstoot van koeien daarmee met zeker nog 20% tot 30% terug te brengen is.

Is plantaardige melk dan beter?

Kunnen we voor het milieu niet beter kiezen voor plantaardige alternatieven voor melk, zoals sojadrink, haverdrink of amandeldrink? De productie van melk heeft per liter zeker een grotere impact op het milieu. Maar als je alle voedingsstoffen uit melk op een andere manier tot je wilt nemen, bijvoorbeeld met plantaardige producten, dan is de impact op het milieu ongeveer net zo groot.

Voedingswaarde alternatieven niet hetzelfde

Die alternatieven voor melk lijken  op het eerste gezicht wel wat op melk, maar de voedingswaarde is niet hetzelfde. Melk bevat van nature hoogwaardige eiwitten, vitamines en mineralen. Deze worden vaak kunstmatig toegevoegd aan plantaardige producten. Bovendien kan melk of yoghurt diabetes type 2 en darmkanker helpen voorkomen. Daarom wordt het gebruik van melk en melkproducten aangeraden door de Gezondheidsraad, het belangrijkste adviesorgaan over gezondheid in Nederland.

Zelf wat doen? Minder vliegen, rijden en stoken

Melk laten staan om het milieu te sparen heeft dus niet veel impact. Wat je wel kunt doen om te zorgen voor minder CO2 uitstoot? De grootste stappen zet je door niet meer met de auto naar je werk te gaan, je woning goed te isoleren en door vliegvakanties te schrappen. Bij elkaar stoot een gemiddeld Nederlands gezin zo al snel 10.000 kilo CO2 equivalent minder uit per jaar. Dat betekent bijna een halvering van de totale uitstoot van een gemiddeld gezin (23.000 kilo CO2-equivalent). Wil je milieuvriendelijker eten? Eet dan minder (rood) vlees en verse producten uit verre landen.