Melkziekte en slepende melkziekte: hoe zit het echt?

Wat zijn melkziekte en slepende melkziekte?

Melkziekte en slepende melkziekte zijn ziekten die soms voorkomen bij melkkoeien, vooral rond het moment dat ze een kalf krijgen. Beide hebben te maken met een tekort aan belangrijke voedingsstoffen in het lichaam van de koe, maar ze zijn verschillend.

Melkziekte komt door een tekort aan calcium in het bloed. Dit gebeurt meestal binnen twee dagen na het kalven. Calcium is belangrijk voor de spieren. Als een koe te weinig calcium heeft, kan ze slap worden, weinig eten en in ernstige gevallen niet meer opstaan. Ongeveer 4 tot 6 van de 100 koeien krijgt hier last van.

Slepende melkziekte (ook wel ketose genoemd) ontstaat als een koe na het kalven niet genoeg energie binnenkrijgt. Ze gaat dan vet afbreken als noodoplossing, maar dat kan ervoor zorgen dat ze zich zwak voelt, minder melk geeft en minder eet. Ongeveer 1 op de 9 koeien in Nederland heeft hier in de eerste maanden na het kalven last van, maar dit verschilt per boerderij.

Hoe ontstaan melkziekte en slepende melkziekte?

Melkziekte en slepende melkziekte hebben te maken met grote veranderingen in het lichaam van de koe na het kalven. Boeren en dierenartsen proberen dit zo goed mogelijk te begeleiden.

Melkziekte ontstaat omdat de koe na het kalven ineens veel calcium nodig heeft om melk te maken. Dit calcium haalt ze normaal uit haar botten, maar dat kost tijd. Als het te langzaam gaat, krijgt ze een tekort in haar bloed en wordt ze slap.

Slepende melkziekte ontstaat als een koe na het kalven te weinig eet. Haar lichaam heeft veel energie nodig om melk te produceren. Als ze niet genoeg energie binnenkrijgt, breekt ze vet af. Daarbij ontstaan stoffen (ketonen) die in kleine hoeveelheden geen probleem zijn, maar als het er te veel worden, voelt de koe zich ziek en sloom.

Hoe worden deze ziekten voorkomen en behandeld?

Boeren en dierenartsen doen veel om melkziekte en slepende melkziekte te voorkomen. Dit doen ze vooral door goed op de voeding van de koeien te letten.

Voorkomen van melkziekte:

• De koeien krijgen ander voer tijdens de rustperiode voor het kalven, zodat hun lichaam zich goed kan voorbereiden op de melkgift.
• De koeien worden na het afkalven extra goed in de gaten gehouden en als het nodig is kan de koe extra calcium toegediend krijgen,, bijvoorbeeld via een pil of een vloeistof.
• Er wordt goed opgelet of een koe risico loopt op melkziekte, zodat snel kan worden ingegrepen.

Voorkomen van slepende melkziekte:

• De koe mag niet te dik worden voor het kalven, want dat vergroot het risico op problemen.
• Na het kalven krijgt ze smakelijk en energierijk voer en wordt er goed in de gaten gehouden of ze voldoende eet  zodat ze sterk blijft.
• Als een koe toch ziek wordt, kan ze behandeld worden met extra energie (zoals propyleenglycol) of medicijnen.

Hoe doet Nederland het vergeleken met andere landen?

In Nederland letten boeren en dierenartsen goed op de gezondheid van hun koeien. Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) komen melkziekte en slepende melkziekte hier minder vaak voor dan in sommige andere landen, zoals de Verenigde Staten en Canada. Dat komt doordat Nederlandse boeren veel kennis hebben en gebruik maken van goede voedingsstrategieën. In Nederland moet elke boer samen met zijn dierenarts een bedrijfsgezondheids- en behandelplan opstellen. De focus ligt in Nederland op preventie.

Bronnen:

• EFSA (2016). Scientific opinion on welfare of dairy cows in relation to metabolic and reproductive problems. European Food Safety Authority.
• Rundvee.nl – Ketose (slepende melkziekte) en melkziekte.
• https://www.rvo.nl/onderwerpen/antibiotica-veehouderij/bedrijfsgezondheidsplan-en-bedrijfsbehandelplan