Studenten van de TU Delft hebben een nieuwe meetmethode ontwikkeld, waardoor melkveehouders razendsnel resistente bacteriën kunnen aantonen in de melk van een zieke koe met uierontsteking. Zo kan sneller de juiste soort antibiotica worden toegediend. De studenten wonnen hiermee de prestigieuze iGEM-competitie, een wedstrijd voor synthetische biologie.
Nieuwe meetmethode: sneller juiste antibiotica bij uierontsteking
Antibiotica uierontsteking
Uierontsteking (mastitis) is één van de meest voorkomende gezondheidsproblemen in de melkveehouderij. En dat is niet alleen een probleem omdat zo’n ontsteking de melkproductie in de weg zit, maar vooral omdat het de koeien zelf een hoop ellende oplevert. Melkveehouders doen al heel veel om de uiergezondheid van koeien te verbeteren, maar het kan altijd nog beter.
Probleem: resistente bacteriën
Vaak krijgt de koe eerst een standaard antibiotica bij uieronsteking. Soms werkt dat niet, omdat de bacterie die de uierontsteking veroorzaakt resistent is voor dat type antibiotica. In dat geval wordt de melk van de zieke koe onderzocht in een laboratorium om vast te stellen welke bacterie het is, zodat de juiste antibiotica kan worden voorgeschreven. Dat proces kost tijd, waardoor de koeien langer ziek zijn en de boeren langer inkomsten mislopen, omdat de melk van deze koeien niet mag worden gebruikt.
Snelle meetmethode nodig
Wat is de oplossing? Een test waarmee de boer snel kan bepalen of er bij een zieke koe een bacterie in de melk zit die resistent is tegen antibiotica.
Studenten TU Delft aan de slag
Het studententeam van de TU Delft pakte deze uitdaging op in het kader van de jaarlijkse International Genetically Engineered Machine (iGEM)-wedstrijd in Boston. Vanaf maart 2017 werkten de studenten aan een nieuwe meettechniek voor bepaalde bacteriën.
Eiwit als detective
De techniek is gebaseerd op het revolutionaire CRISPR-Cas, een soort reparatiekit voor genen. De studenten namen het eiwit, Cas13a, dat je kunt programmeren om te zoeken naar een bepaald gen (een heel klein stukje in DNA). In dit geval stuurden ze het eiwit als een soort detective op pad om een gen op te sporen wat alleen voorkomt in antibiotica-resistente bacteriën.
Eenvoudige test in praktijk
In de praktijk werkt het zo. Een melkveehouder of een veearts doet een beetje melk van de zieke koe in een beker. Daarna doet hij of zij er droog poeder bij (het eiwit) en kijkt wat er gebeurd. Er zijn twee opties: de melk die troebel is geworden door het poeder blijft troebel. Dan is het gen niet aangetroffen. Of de troebele melk wordt weer helder. In dat geval zitten er dus wel resistente bacteriën in.
In stukjes gehakt: heldere melk
Hoe dat werkt? Het eiwit kan de bewuste genen opsporen in het RNA (dat is DNA dat in tweeën is gesplitst). Als het gen daar wordt aangetroffen knip het eiwit dat RNA in stukjes. Die reactie zorgt ervoor dat de melk helder wordt.
Hoofdprijs in Boston
De studenten hebben laten zien dat hun technieken werken in het lab. Daarvoor wonnen ze in Boston de hoofdprijs van de competitie iGEM en daarnaast nog acht (deel)prijzen, een aantal dat nog nooit eerder een team haalde.
Bedrijven nu aan zet
Er moet nog veel geoptimaliseerd worden aan de meettechniek, maar ‘we hopen natuurlijk dat bedrijven aan het werk gaan met onze ideeën en dat een concrete toepassing snel komt’, zegt teamlid Aafke van Aalst in een persbericht van de TU Delft. Alle kennis van het project staat open source op de website van iGEM.